‘’Madde Bağımlılığı İlkokul Seviyesine Kadar Düştü’’

Derik Dev­let Has­ta­ne­sinde görev yapan Psi­ki­yat­ri Uz­ma­nı Dr. Ce­mi­le Hazan Tunalı, Madde ba­ğım­lı­lı­ğı ile il­gi­li önemli açık­la­ma­lar­da bu­lun­du. Madde Ba­ğım­lı­lı­ğı­nı “Bir ke­re­den bir şey olmaz” ile baş­la­yıp “bana bir şey olmaz” ile devam eden bir süreç ola­rak ta­nım­la­yan Uzm. Dr. Ce­mi­le Hazan Tunalı, kat­la­na­rak artan madde ba­ğım­lı­lı­ğı­nın son ya­pı­lan araş­tır­ma­la­ra göre il­ko­kul­la­ra kadar in­di­ği­ni söy­le­di.

Madde kul­la­nı­mı­na baş­la­ma­nın çe­şit­li ne­den­le­ri­nin ol­du­ğu­nu ifade eden Dr. Tu­na­lı, “Bu durum bazen ki­şi­le­rin ha­yat­la­rın­da maruz kal­dık­la­rı olum­suz du­rum­la­ra karşı bir kaçış yön­te­mi ola­rak kar­şı­mı­za çık­mak­ta bazen de ak­ran­la­rı­na ken­di­ni ispat etme bi­çi­mi veya me­ra­kı­nı gi­der­mek ama­cıy­la… Madde kul­la­nı­mı­nın ba­ğım­lı­lı­ğa dö­nüş­me­sin­de ise bir­çok fak­tör rol oy­na­mak­ta­dır. Ki­şi­nin ruh­sal du­ru­mu, ço­cuk­luk çağı trav­ma­la­rı, yaşı, çev­re­sel fak­tör­ler, ge­ne­tik fak­tör­ler, kül­tü­rel özel­lik­ler ve mad­de­ye ula­şı­la­bi­lir­lik en önem­li se­bep­ler ara­sın­da sa­yıl­mak­ta­dır. Uyuş­tu­ru­cu madde kul­la­nı­mın­da en teh­li­ke­li yaş­lar 12-17 ara­sı­dır ve 17-25 yaş ara­sın­da ba­ğım­lı sa­yı­sı daha da art­mak­ta­dır.” dedi

Tunalı, Madde kul­la­nı­mı­nın ki­şi­yi ilk baş­lar­da ger­çek­ler­den ve so­run­lar­dan uzak­laş­tı­ra­rak ra­hat­la­ma­sı­nı sağ­la­sa da iler­le­yen dö­nem­ler­de hem be­den­sel hem de ruh­sal yön­den ol­duk­ça ciddi prob­lem­le­re yol aç­tı­ğı­nı kay­det­ti.

Tunalı, şun­la­rı kay­det­ti: “Ki­şi­ler baş­lan­gıç­ta mad­de­yi ko­lay­lık­la bı­ra­ka­bi­le­cek­le­ri­ni, is­te­dik­le­ri için kul­lan­dık­la­rı­nı dü­şü­nür. Ancak bir süre sonra durum kont­rol­den çık­ma­ya, kul­la­nı­lan mad­de­nin hem mik­ta­rı hem de kul­la­nım sık­lı­ğı art­ma­ya baş­lar. Kişi bı­rak­mak için ça­ba­la­ma­ya, çö­züm­ler ara­ma­ya yö­ne­lir. Bazen kısa sü­re­li ara­lar olsa da madde te­mi­ni, kul­la­nı­mı ve bazen de bı­rak­mak için git­tik­çe daha fazla zaman har­ca­ma­ya baş­lar. İşle­rin ak­sa­ma­sı, aile iliş­ki­le­ri­nin bo­zul­ma­sı ve büyük maddi ka­yıp­lar­la devam eder süreç. Madde ba­ğım­lı­lı­ğı­nın insan ve top­lum sağ­lı­ğı­na olan za­rar­la­rı tüm dün­ya­ca bi­lin­mek­te­dir. Ya­pı­lan araş­tır­ma­la­ra göre; madde ba­ğım­lı­lı­ğı olan ki­şi­ler­de psi­ki­yat­rik bir has­ta­lık gö­rül­me sık­lı­ğı ba­ğım­lı­lı­ğı ol­ma­yan­la­ra göre 2.7 kat daha faz­la­dır. Madde kul­la­nı­mı olan ki­şi­le­rin %70-75’inde en az bir psi­ki­yat­rik has­ta­lık sap­tan­mak­ta­dır. Dep­res­yon, ank­si­ye­te bo­zuk­lu­ğu, bi­po­lar bo­zuk­luk, şi­zof­re­ni ve cin­sel işlev bo­zuk­luk­la­rı, uyku bo­zuk­lu­ğu gibi has­ta­lık­lar madde ba­ğım­lı­lı­ğı ile iliş­ki­li­ler­dir. Bazı mad­de­le­rin sü­rek­li ve yoğun ola­rak kul­la­nı­mı psi­ki­yat­rik bir has­ta­lı­ğa olan ge­ne­tik yat­kın­lı­ğı giz­le­ye­bil­mek­te veya mad­de­nin yok­sun­lu­ğu ya da ze­hir­len­me­si şi­zof­re­ni ben­ze­ri be­lir­ti­ler ya­ra­ta­bil­mek­te­dir.”Madde kul­la­nı­mı­nın sa­de­ce kul­la­nı­cı­yı değil aile­si­ni ve tüm top­lu­mu olum­suz yönde et­ki­le­di­ği­ni ve derin izler bı­rak­tı­ğı­nı vur­gu­la­yan Tu­na­lı, “Ba­ğım­lı­lık, ki­şi­le­rin sos­yal iş­lev­sel­li­ği­ni olum­suz yönde et­ki­le­mek­le bir­lik­te top­lum­sal yan­sı­ma­la­rı olan bir sos­yal so­run­dur. Bu bağ­lam­da ba­ğım­lı­lık­la mü­ca­de­le gü­nü­müz­de bir­çok ülke için önem­li bir ön­ce­lik ola­rak yer al­mak­ta ve bu mad­de­le­rin bi­rey­ler, top­lum ve ül­ke­ler üze­rin­de­ki za­rar­la­rı­nın or­ta­dan kal­dı­rıl­ma­sı için fark­lı po­li­ti­ka­lar iz­len­mek­te­dir. Bu so­ru­nu­na çözüm yol­la­rı ara­nır­ken bü­tün­cül bir bakış ser­gi­len­me­si ge­rek­mek­te­dir. Madde ba­ğım­lı­lı­ğı olan ki­şi­le­re yö­ne­lik top­lum­da­ki “öteki al­gı­sı”, ba­ğım­lı­lı­ğı olan ki­şi­le­ri, top­lum­dan ken­di­le­ri­ni so­yut­la­ya­rak ken­di­le­ri gibi madde kul­la­nan ki­şi­ler­le bir­lik­te ol­ma­ya it­mek­te­dir. Bunun so­nu­cun­da ki­şi­ler­de; ça­re­siz­lik, güven kaybı, dep­res­yon, ye­ter­siz­lik duy­gu­su, gibi so­run­lar or­ta­ya çık­mak­ta­dır. Ki­şi­nin ya­şa­dı­ğı bu so­run­lar ise ça­re­yi ye­ni­den mad­de­de ara­ma­sı­na neden ola­bil­mek­te­dir.” ifa­de­le­ri­ni kul­lan­dı

Uzm. Dr. Tunalı, Madde ba­ğım­lı­lı­ğın baş­lan­gıç ya­şı­nın düş­tü­ğü göz önüne alın­dı­ğın­da ki­şi­le­ri madde ba­ğım­lı­lı­ğın­dan ko­ru­mak için ço­cuk­luk ve er­gen­lik dö­ne­min­de ya­şı­na uygun bil­gi­len­dir­me­ler yap­mak, güçlü aile içi iliş­ki­le­re sahip olmak, okul­lar­la aile­le­rin ile­ti­şim için­de ol­ma­sı, çocuk veya er­ge­nin ar­ka­daş gru­bun­dan ha­ber­dar olun­ma­sı ge­rek­ti­ği­nin al­tı­nı çizdi.Ba­ğım­lı­lı­ğın doğru te­da­vi ile iyi­le­şe­bi­len psi­ki­yat­rik bir has­ta­lık ol­du­ğu­nu be­lir­ten Tunalı, iyi­leş­me için çaba ve zaman ge­rek­ti­ği­ni söy­le­di.

Te­da­vi sü­re­cin­de aile ve yakın çev­re­den des­te­ğin öne­mi­ne de de­ği­nen Tunalı, “Ba­ğım­lı­lık te­da­vi­si ve te­da­vi sü­re­si, kul­la­nı­lan mad­de­nin cin­si­ne ve kul­la­nım sü­re­si­ne göre de­ğiş­ken­lik gös­ter­mek­te­dir. Madde ba­ğım­lı­lı­ğı olan bir ki­şi­nin tek ba­şı­na bu du­rum­dan kur­tul­ma­sı ol­duk­ça zor­dur. Bu bir irade olayı de­ğil­dir. Bu tür du­rum­lar­da mut­la­ka uzman yar­dı­mı­na ih­ti­yaç var­dır.” di­ye­rek söz­le­ri­ni nok­ta­la­dı.