Uzmanından yaşlılara uyarılar

Mar­din Eği­tim ve Araş­tır­ma Has­ta­ne­sinde Sağ­lık Ba­kan­lı­ğı­nca 80 yaş ve üzeri bi­rey­le­rin aktif, üret­ken ve sağ­lık­lı yaşam sür­me­le­ri­ni des­tek­le­mek ama­cıy­la ha­ya­ta ge­çi­ri­len Sağ­lık­lı Yaş Alma Mer­ke­zi (YAŞAM) hiz­me­te girdi.

Sağ­lık­lı Yaş Alma Mer­ke­zi (YAŞAM) hiz­me­ti ile yaş­lı­la­rın ba­kı­mı ve sıcak ha­va­lar­da yap­ma­la­rı ge­re­ken­ler hak­kın­da önem­li açık­la­ma­lar­da bu­lu­nan Uzm. Dr. Hacer Kader Kaya Cırıl, sıcak çarp­ma­sı­na ya­ka­lan­ma­mak için yaş­lı­la­ra uyarı ve tav­si­ye­ler­de bu­lun­du.

Yaz ay­la­rı­nın gel­me­siy­le bir­lik­te daha çok yaş­lı­la­rın sıcak ha­va­lar­dan nasıl ko­run­ma­sı ge­rek­ti­ği ko­nu­sun­da önem­li uya­rı­lar­da bu­lu­nan Sağ­lık­lı Yaş Alma Mer­ke­zi’nde (YAŞAM) görev yapan Uzman Dr. Hacer Kader Kaya Cırıl,, ebe­veyn­le­rin dik­kat et­me­si ge­re­ken hu­sus­la­ra de­ğin­di.

Yaş­lı­la­rın sıcak ha­va­la­ra karşı has­sas ol­du­ğu­nu be­lir­ten Kaya Cırıl,, özel­lik­le güneş açı­la­rı­nın dik gel­di­ği za­man­lar­da belli sa­at­ler içe­ri­sin­de çı­kıl­ma­ma­sı, doğru kı­ya­fet se­çi­mi ve ye­ter­li sıvı tü­ke­ti­mi­nin öne­mi­ne dik­kat çekti. Yaş­lı­la­rın, gü­neş­ten ko­ru­ya­cak şapka veya şem­si­ye kul­la­nı­mı­nın da öne­mi­ne de­ği­ne­rek,

Mar­din Eği­tim ve Araş­tır­ma Has­ta­ne­si bün­ye­sin­de açı­lan YAŞAM gö­rev­li­le­ri, ileri yaş gru­bun­da gö­rü­len kro­nik has­ta­lık­la­rın ta­ki­bi, unut­kan­lık, bu­na­ma, dep­res­yon, bes­len­me bo­zuk­luk­la­rı, kı­rıl­gan­lık, çoklu ilaç kul­la­nı­mı gibi ra­hat­sız­lık­la­ra mü­da­ha­le edi­yor. Hekim, hem­şi­re ve sağ­lık per­so­ne­lin­den olu­şan ekip, her ay dü­zen­li ola­rak 80 yaş ve üzeri bi­rey­le­ri evin­de zi­ya­ret ede­rek ge­re­kir­se te­da­vi­si­ni ya­pı­yor. Evde te­da­vi­si ya­pı­la­ma­yan yaş­lı­lar, ran­de­vu alı­nıp has­ta­ne­de mu­aye­ne­si ger­çek­leş­ti­ril­dik­ten sonra tek­rar evine gö­tü­rü­lü­yor. Mer­kez­de gö­rev­li Kaya Cırıl,, 80 yaş ve üstü has­ta­la­rın sağ­lık­lı bir şe­kil­de yaş­lan­ma­la­rı­nı ve ha­yat­la­rı­nı sür­dür­me­le­ri­ni sağ­la­ma­yı amaç­la­dık­la­rı­nı ifade etti.Pilot uy­gu­la­ma ola­rak bir kaç ma­hal­le­den olu­şan bir böl­ge­de baş­la­dık­la­rı­nı ve ev­de­ki mu­aye­ne­de her­han­gi bir olum­suz­luk­ta has­ta­la­rın trans­fe­ri­ni sağ­la­dık­la­rı­nı ak­ta­ran Kaya Cırıl,, şun­la­rı söy­le­di:

“Nor­mal bir has­ta­nın 15-20 günde ran­de­vu ala­bi­le­cek­ken biz­ler bu­ra­da kar­di­yo­lo­ji, gö­ğüs­le ala­ka­lı bir sı­kın­tı ol­du­ğun­da hemen ran­de­vu­su­nu alıp te­da­vi sü­re­ci­ni baş­la­tı­yo­ruz”

“Mar­din Eği­tim ve Ağır­sız­lık Has­ta­ne­si’nin sağ­lık­lı yaşam mer­ke­zi ola­rak, bi­ri­miz­de ka­yıt­lı 80 yaş ve üstü yaşlı bi­rey­le­rin sağ­lık hiz­met­le­ri­ne 2023 Kasım iti­ba­riy­le baş­la­mış du­rum­da­yız. Has­ta­la­rı­mı­zı sa­de­ce tıbbi ola­rak değil, men­tal ola­rak da de­ğer­len­di­ri­yo­ruz. Has­ta­la­rı­mı­zı has­ta­ne­ye trans­fer edip ge­rek­li bi­rim­ler ve he­kim­ler­le gö­rü­şüp ona göre ilaç uyu­mu­nu sağ­la­yıp, bu uy­gu­la­ma­dan bu po­lik­li­nik­ten mak­si­mum verim al­ma­la­rı­nı sağ­lı­yo­ruz. Has­ta­la­rı­mı­zın po­lik­li­nik ran­de­vu­la­rı­nı MHRS üze­rin­den biz ayar­lı­yo­ruz. Nor­mal bir has­ta­nın 15-20 günde ran­de­vu ala­bi­le­cek­ken biz­ler bu­ra­da kar­di­yo­lo­ji, gö­ğüs­le ala­ka­lı bir sı­kın­tı ol­du­ğun­da hemen ran­de­vu­su­nu alıp te­da­vi sü­re­ci­ni baş­la­tı­yo­ruz. Bazen bun­la­rın hepsi bir gün­lü­ğü­ne hal­le­di­le­bi­li­yor. Ör­ne­ğin 3 ay sonra kont­rol öner­di­ği­miz has­ta­la­ra 3 ay sonra tek­rar gelip mu­aye­ne­le­ri­ni ya­pı­yo­ruz. Bir has­ta­nın evde zi­ya­ret kısmı 1-2 saat sü­re­bi­li­yor. Gerek gör­dü­ğü­müz has­ta­la­rı has­ta­ne­ye ça­ğı­rı­yo­ruz. Has­ta­la­rı bir nevi check-up’tan ge­çi­ri­yo­ruz gibi olu­yor. Has­ta­lar mem­nun biz mem­nun ola­rak devam edi­yo­ruz.”

“Kü­re­sel ısın­ma­nın git­tik­çe art­ma­sıy­la, gü­ne­şe ve sı­cak­lı­ğa bağlı has­ta­lık­lar da arttı”

Kaya Cırıl,, yaş­lı­la­rın sıcak çarp­ma­la­rı­na iliş­kin de­ğer­len­dir­me­ler­de bu­lu­na­rak, “Ül­ke­miz gü­neş­li gün­le­rin çok ol­du­ğu bir iklim ku­şa­ğın­da yer alı­yor. Özel­lik­le yaz mev­si­mi baş­la­ma­sıy­la ve kü­re­sel ısın­ma­nın da git­tik­çe art­ma­sıy­la, gü­ne­şe ve sı­cak­lı­ğa bağlı has­ta­lık­lar da arttı. Bu du­rum­dan en çok et­ki­le­nen, yaş­lı­lı­ğa bağlı, vücut sı­vı­sı­nın azal­dı­ğı ve aynı za­man­da sı­vı­ya ula­şı­mı zor olan evde bakım has­ta­la­rı olu­yor. Bu yüz­den yaş­lı­lar­da özel­lik­le sı­cak­lı­ğa ala­ka­lı has­ta­lık­lar, has­ta­lık­la­rın iler­le­me­si, bun­dan et­ki­len­me­le­ri özel­lik­le şahit olu­yo­ruz. Yaş­lı­lar­da yaş iler­le­me­si­ne bağlı vü­cut­ta­ki sıvı oranı ve de­ri­nin da­mar­lan­ma­sı aza­lı­yor. Böy­le­ce ter bezi ve sal­gı­sı­nın azal­ma­sı­na bağlı ola­rak vü­cut­ta­ki ter­le­me oranı da aza­lı­yor. Yaşla bir­lik­te zaten ko­mor­bi­di­te has­ta­lık­la­rı­nın art­ma­sı ne­de­niy­le de yaş­lar­da sıcak çarp­ma­sı buna bağlı risk­ler de daha fazla gö­rü­lü­yor.” şek­lin­de be­lirt­ti.

Kaya Cırıl,, “Has­ta­la­rın kli­ni­ği et­ki­len­me­nin de­re­ce­si­ne göre hafif dü­zey­de de et­ki­le­ne­bi­li­yor. Bun­lar lokal ya­nık­lar ola­bi­li­yor, kramp­lar ola­bi­li­yor. Ancak çev­re­sel mağ­du­ri­ye­tin art­ma­sıy­la bu çok ileri bo­yut­la­ra da, sant­ral sinir sis­te­mi­ni et­ki­len­di­ği, konf­lüz­yon, komak gibi çok ileri bo­yut­la­ra da gi­de­bi­li­yor. Sıcak çarp­ma­sın­da vücut ısı­sın­da ön­ce­lik­le hızlı ter­le­me­ler, daha sonra ter­le­me azal­ma­ya baş­lı­yor. Ter­le­me azal­dık­ça vücut hızı ko­mor­bi­di­te has­ta­lık­lar kro­nik ta­kip­le­ri ya­pıl­ma­sı ge­re­ken has­ta­lık­lar; tan­si­yon, kar­di­yak prob­lem­ler, di­ya­bet gibi so­run­la­rı te­tik­ler. Tan­si­yon zaten sı­cak­lı­ğa bağlı ol­du­ğun­dan artış ya­şa­na­bi­lir. Sı­cak­lık art­tık­ça nabız artar. Bu da kalp yet­mez­li­ği olan has­ta­la­rın ol­duk­ça kalbi zor­lar ve yine kar­di­yak so­run­la­rı­nın art­ma­sı­na sebep ola­bi­lir. Aynı şe­kil­de şeker için de ge­çer­li. Sıvı kaybı azal­dık­ça şeker yük­sel­me­siy­le be­ra­be­rin­de atak­la­rı ge­ti­re­bi­lir.” ifa­de­le­ri­ni ek­le­di.Özel­lik­le yaş­lı­lar­da sıcak çarp­ma­la­rı­nın so­nu­cun­da kalp krizi ris­ki­ne de de­ği­nen Kaya Cırıl,, “Vücut için­de temel or­gan­la­rı olan kalp ve iç or­gan­la­rı bir­lik­te ça­lı­şı­yor ve sü­rek­li ısı üre­ti­yor. Bu ısıyı da ter­le­me ile dı­şa­rı ve­ri­li­yor. Ancak sıcak çarp­ma­sın­da ter­le­me azal­dı­ğı ve bir süre sonra dur­du­ğu için bu ısıyı dı­şa­rı­ya ve­re­me­yip, 36-37 de­re­ce­de ol­ma­sı ge­re­ken ısı, vücut ısısı git­tik­çe ar­tı­yor ve bu ısıy­la bir­lik­te or­gan­la­rın ça­lış­ma­sın­da da sı­kın­tı olu­yor. Tan­si­yo­nun art­ma­sıy­la kalbi zor­lu­yor. Yine nab­zın art­ma­sıy­la e kalp zor­la­nı­yor. Bu zor­la­ma ne­ti­ce­sin­de kalp kri­zi­ni de tabii ki te­tik­le­ye­bi­lir.” şek­lin­de ak­tar­dı.

“Yaş­lı­la­rı­mı 10.00 ile 15.00 sa­at­le­ri ara­sın­da müm­kün ol­du­ğun­ca dı­şa­rı çık­ma­ma­lı­dır”

Kaya Cırıl,, yaş­lı­la­rın sıcak çarp­ma­sı­na ya­ka­lan­ma­ma­sı için uyarı ve tav­si­ye­ler­de bu­lu­na­rak, “Özel­lik­le yaz ay­la­rı­nın baş­la­ma­sıy­la 10.00 ile 15.00 sa­at­le­ri ara­sın­da güneş açı­dan çok dik gel­di­ği za­man­lar­da dı­şa­rı­ya mec­bur kal­ma­dık­ça çık­ma­ma­lı­yız. Yaş­lı­la­rı­mız hiç çık­ma­ma­lı. Çı­kıl­dı­ğın­da ko­run­mak için veya en az et­ki­len­mek için güneş kremi kul­lan­ma­lı­yız. Ancak güneş kremi de bu tarz sıcak çarp­ma­sın­da tabii ki ko­ru­ma­sı var ama bu daha büyük bir risk ol­du­ğu için daha fark­lı ko­ru­ma­la­rı­mız ol­ma­lı­dır. Di­rekt sı­ca­ğa çık­ma­ma­lı­yız. Çık­mak zo­run­da ka­lır­sak büyük güneş göz­lük­le­ri, ko­ru­ma­lı şap­ka­lar ya da şem­si­ye kul­la­nı­la­bi­lir. Kı­ya­fet­ler nok­ta­sın­da ince, pa­muk­lu, daha çok gü­ne­şi çek­me­yen ve ter­le­me­ye alan giy­si­ler ter­cih edi­le­bi­lir.Sıcak çarp­ma­sı anın­da ya­pıl­ma­sı ge­re­ken­ler hak­kın­da bilgi veren Kaya Cırıl,, “Sıcak çarp­ma­sı hafif ol­du­ğun­da sıcak kram­pı du­ru­mu var. Bu daha çok sıcak bit­kin­li­ğiy­le olan bir tab­lo­dur. Sıcak kram­pın­da ciddi bir mü­da­ha­le­ye gerek yok. Hasta eğer eg­zer­siz du­rum­day­sa is­ti­ra­ha­te alın­ma­lı­dır. Ancak sıcak çarp­ma­sı vahim bir durum ol­du­ğun­dan bi­linç kay­bı­na gi­de­bi­lecek bir hal ala­bi­li­yor. Sıcak çarp­ma­sı anın­da ön­ce­lik­le has­ta­nın üze­rin­de­ki el­bi­se­le­ri çı­ka­rıp soğuk uy­gu­la­ma ya­pıl­ma­lı­dır. Has­ta­nın ba­cak­la­rı ha­va­ya kal­dı­rıp bek­le­ti­le­bi­lir. Aksi bir durum ise mut­la­ka zaman kay­bet­me­den sağ­lık ku­ru­lu­şu­na baş­vu­rul­ma­lı­dır. Sağ­lık ku­ru­lu­şun­da da ön­ce­lik sıvı te­da­vi­si ya­pı­lır. Has­ta­nın bi­lin­ci ka­pa­lıy­sa asla su ve­ril­me­ye ça­lı­şıl­ma­ma­lı­dır.” şek­lin­de kay­det­ti.