Mardin Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Sağlık Bakanlığınca 80 yaş ve üzeri bireylerin aktif, üretken ve sağlıklı yaşam sürmelerini desteklemek amacıyla hayata geçirilen Sağlıklı Yaş Alma Merkezi (YAŞAM) hizmete girdi.
Sağlıklı Yaş Alma Merkezi (YAŞAM) hizmeti ile yaşlıların bakımı ve sıcak havalarda yapmaları gerekenler hakkında önemli açıklamalarda bulunan Uzm. Dr. Hacer Kader Kaya Cırıl, sıcak çarpmasına yakalanmamak için yaşlılara uyarı ve tavsiyelerde bulundu.
Yaz aylarının gelmesiyle birlikte daha çok yaşlıların sıcak havalardan nasıl korunması gerektiği konusunda önemli uyarılarda bulunan Sağlıklı Yaş Alma Merkezi’nde (YAŞAM) görev yapan Uzman Dr. Hacer Kader Kaya Cırıl,, ebeveynlerin dikkat etmesi gereken hususlara değindi.
Yaşlıların sıcak havalara karşı hassas olduğunu belirten Kaya Cırıl,, özellikle güneş açılarının dik geldiği zamanlarda belli saatler içerisinde çıkılmaması, doğru kıyafet seçimi ve yeterli sıvı tüketiminin önemine dikkat çekti. Yaşlıların, güneşten koruyacak şapka veya şemsiye kullanımının da önemine değinerek,
Mardin Eğitim ve Araştırma Hastanesi bünyesinde açılan YAŞAM görevlileri, ileri yaş grubunda görülen kronik hastalıkların takibi, unutkanlık, bunama, depresyon, beslenme bozuklukları, kırılganlık, çoklu ilaç kullanımı gibi rahatsızlıklara müdahale ediyor. Hekim, hemşire ve sağlık personelinden oluşan ekip, her ay düzenli olarak 80 yaş ve üzeri bireyleri evinde ziyaret ederek gerekirse tedavisini yapıyor. Evde tedavisi yapılamayan yaşlılar, randevu alınıp hastanede muayenesi gerçekleştirildikten sonra tekrar evine götürülüyor. Merkezde görevli Kaya Cırıl,, 80 yaş ve üstü hastaların sağlıklı bir şekilde yaşlanmalarını ve hayatlarını sürdürmelerini sağlamayı amaçladıklarını ifade etti.Pilot uygulama olarak bir kaç mahalleden oluşan bir bölgede başladıklarını ve evdeki muayenede herhangi bir olumsuzlukta hastaların transferini sağladıklarını aktaran Kaya Cırıl,, şunları söyledi:
“Normal bir hastanın 15-20 günde randevu alabilecekken bizler burada kardiyoloji, göğüsle alakalı bir sıkıntı olduğunda hemen randevusunu alıp tedavi sürecini başlatıyoruz”
“Mardin Eğitim ve Ağırsızlık Hastanesi’nin sağlıklı yaşam merkezi olarak, birimizde kayıtlı 80 yaş ve üstü yaşlı bireylerin sağlık hizmetlerine 2023 Kasım itibariyle başlamış durumdayız. Hastalarımızı sadece tıbbi olarak değil, mental olarak da değerlendiriyoruz. Hastalarımızı hastaneye transfer edip gerekli birimler ve hekimlerle görüşüp ona göre ilaç uyumunu sağlayıp, bu uygulamadan bu poliklinikten maksimum verim almalarını sağlıyoruz. Hastalarımızın poliklinik randevularını MHRS üzerinden biz ayarlıyoruz. Normal bir hastanın 15-20 günde randevu alabilecekken bizler burada kardiyoloji, göğüsle alakalı bir sıkıntı olduğunda hemen randevusunu alıp tedavi sürecini başlatıyoruz. Bazen bunların hepsi bir günlüğüne halledilebiliyor. Örneğin 3 ay sonra kontrol önerdiğimiz hastalara 3 ay sonra tekrar gelip muayenelerini yapıyoruz. Bir hastanın evde ziyaret kısmı 1-2 saat sürebiliyor. Gerek gördüğümüz hastaları hastaneye çağırıyoruz. Hastaları bir nevi check-up’tan geçiriyoruz gibi oluyor. Hastalar memnun biz memnun olarak devam ediyoruz.”
“Küresel ısınmanın gittikçe artmasıyla, güneşe ve sıcaklığa bağlı hastalıklar da arttı”
Kaya Cırıl,, yaşlıların sıcak çarpmalarına ilişkin değerlendirmelerde bulunarak, “Ülkemiz güneşli günlerin çok olduğu bir iklim kuşağında yer alıyor. Özellikle yaz mevsimi başlamasıyla ve küresel ısınmanın da gittikçe artmasıyla, güneşe ve sıcaklığa bağlı hastalıklar da arttı. Bu durumdan en çok etkilenen, yaşlılığa bağlı, vücut sıvısının azaldığı ve aynı zamanda sıvıya ulaşımı zor olan evde bakım hastaları oluyor. Bu yüzden yaşlılarda özellikle sıcaklığa alakalı hastalıklar, hastalıkların ilerlemesi, bundan etkilenmeleri özellikle şahit oluyoruz. Yaşlılarda yaş ilerlemesine bağlı vücuttaki sıvı oranı ve derinin damarlanması azalıyor. Böylece ter bezi ve salgısının azalmasına bağlı olarak vücuttaki terleme oranı da azalıyor. Yaşla birlikte zaten komorbidite hastalıklarının artması nedeniyle de yaşlarda sıcak çarpması buna bağlı riskler de daha fazla görülüyor.” şeklinde belirtti.
Kaya Cırıl,, “Hastaların kliniği etkilenmenin derecesine göre hafif düzeyde de etkilenebiliyor. Bunlar lokal yanıklar olabiliyor, kramplar olabiliyor. Ancak çevresel mağduriyetin artmasıyla bu çok ileri boyutlara da, santral sinir sistemini etkilendiği, konflüzyon, komak gibi çok ileri boyutlara da gidebiliyor. Sıcak çarpmasında vücut ısısında öncelikle hızlı terlemeler, daha sonra terleme azalmaya başlıyor. Terleme azaldıkça vücut hızı komorbidite hastalıklar kronik takipleri yapılması gereken hastalıklar; tansiyon, kardiyak problemler, diyabet gibi sorunları tetikler. Tansiyon zaten sıcaklığa bağlı olduğundan artış yaşanabilir. Sıcaklık arttıkça nabız artar. Bu da kalp yetmezliği olan hastaların oldukça kalbi zorlar ve yine kardiyak sorunlarının artmasına sebep olabilir. Aynı şekilde şeker için de geçerli. Sıvı kaybı azaldıkça şeker yükselmesiyle beraberinde atakları getirebilir.” ifadelerini ekledi.Özellikle yaşlılarda sıcak çarpmalarının sonucunda kalp krizi riskine de değinen Kaya Cırıl,, “Vücut içinde temel organları olan kalp ve iç organları birlikte çalışıyor ve sürekli ısı üretiyor. Bu ısıyı da terleme ile dışarı veriliyor. Ancak sıcak çarpmasında terleme azaldığı ve bir süre sonra durduğu için bu ısıyı dışarıya veremeyip, 36-37 derecede olması gereken ısı, vücut ısısı gittikçe artıyor ve bu ısıyla birlikte organların çalışmasında da sıkıntı oluyor. Tansiyonun artmasıyla kalbi zorluyor. Yine nabzın artmasıyla e kalp zorlanıyor. Bu zorlama neticesinde kalp krizini de tabii ki tetikleyebilir.” şeklinde aktardı.
“Yaşlılarımı 10.00 ile 15.00 saatleri arasında mümkün olduğunca dışarı çıkmamalıdır”
Kaya Cırıl,, yaşlıların sıcak çarpmasına yakalanmaması için uyarı ve tavsiyelerde bulunarak, “Özellikle yaz aylarının başlamasıyla 10.00 ile 15.00 saatleri arasında güneş açıdan çok dik geldiği zamanlarda dışarıya mecbur kalmadıkça çıkmamalıyız. Yaşlılarımız hiç çıkmamalı. Çıkıldığında korunmak için veya en az etkilenmek için güneş kremi kullanmalıyız. Ancak güneş kremi de bu tarz sıcak çarpmasında tabii ki koruması var ama bu daha büyük bir risk olduğu için daha farklı korumalarımız olmalıdır. Direkt sıcağa çıkmamalıyız. Çıkmak zorunda kalırsak büyük güneş gözlükleri, korumalı şapkalar ya da şemsiye kullanılabilir. Kıyafetler noktasında ince, pamuklu, daha çok güneşi çekmeyen ve terlemeye alan giysiler tercih edilebilir.Sıcak çarpması anında yapılması gerekenler hakkında bilgi veren Kaya Cırıl,, “Sıcak çarpması hafif olduğunda sıcak krampı durumu var. Bu daha çok sıcak bitkinliğiyle olan bir tablodur. Sıcak krampında ciddi bir müdahaleye gerek yok. Hasta eğer egzersiz durumdaysa istirahate alınmalıdır. Ancak sıcak çarpması vahim bir durum olduğundan bilinç kaybına gidebilecek bir hal alabiliyor. Sıcak çarpması anında öncelikle hastanın üzerindeki elbiseleri çıkarıp soğuk uygulama yapılmalıdır. Hastanın bacakları havaya kaldırıp bekletilebilir. Aksi bir durum ise mutlaka zaman kaybetmeden sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Sağlık kuruluşunda da öncelik sıvı tedavisi yapılır. Hastanın bilinci kapalıysa asla su verilmeye çalışılmamalıdır.” şeklinde kaydetti.